Một số kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học của cây Dong riềng đỏ

Kết quả nghiên cứu của Yun và cộng sự ở Nhật Bản

Khi Yun và cộng sự nghien cứu hóa thực vật vây Canna edulis ở Nhật Bản đã phân lập được hàng loạt các dẫn xuất của phenylpropanoid. Đáng lưu ý, theo quy trình chiết xuất phân lập của Yun, các chất thu được là ở các phân đoạn etylaxetat và butanol, nghĩa là chúng có độ phân cực cao, trong khi đó phân đoạn chiết bằng n-hexan từ cặn etanol ngâm chiết củ Canna edulis có lượng chất tan lớn nhất lại chưa được nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học của cây Dong riềng đỏ ở Đại học Y dược Thái Nguyên

Kết quả cho thấy các bộ phận của cây Dong riềng đỏ (Canna edulis - Kur) đều có phản ứng dương tính với nhiều nhóm chất, đặc biệt là với các poliphenol, sterol và saponin. Cũng như có dấu hiệu về sự có mặt của ancaloid, cardenolit,v.v…

Trong công trình nghiên cứu này, sử dụng quy trình ngâm chiết đối với cây Dong riềng đỏ Việt Nam, tập trung chủ yếu nghiên cứu, phân lập một số thành phần hóa học từ các phân đoạn n-hexan và cloroform.

Kết quả phân lập đã thu được hàng loạt các hợp chất hữu cơ thuộc các nhóm chất ankanoic, steroid, diterpenoid và dẫn xuất của furfural.

Nghiên cứu thành phần hóa học của cây Dong riềng đỏ

Phân lập và nhận dạng các chất

Acid nonandecanoic (Can H11)

Can H11 được phân lập từ cặn chiết n-hexan của củ cây Dong riềng đỏ là một chất rắn không màu, nhiệt độ nóng chảy 51-52^oC; R_fB = 50, có khối lượng phân tử 298amu ứng với công thức C₁₉H₃₈O₂

Các hợp chất steroid

Nhóm chất steroid tìm thấy trong các dịch chiết từ thân rễ của cây Dong riềng đỏ chủ yếu thuộc loại sterol C29, có mạch nhánh với cấu hình và cấu dạng khác nhau

5-hydroxymetylfurfural (Can C)

Can C phân lập được từ cặn chiết cloroform của củ cây Dong riềng đỏ là chất lỏng sền sệt, màu vàng nhạt, không mùi có khối lượng phân tử 126amu, ứng với công thức C₆H₆O₃  

Cho đến nay, người ta đã phân lập được nó từ hàng chục loại nguyên liệu khác nhau có nguồn gốc tự nhiên, từ các dung dịch lên men, các bộ phận của cây cỏ (rễ, vỏ thân, lá, hoa, quả, hạt, v.v…). Một số cây thuốc dân gian Việt Nam cũng đã phân lập được 5-hydroxymetylfurfural như là cây địa hoàng (Rhemania glutinosa Libash), trinh nữ hoàng cung (Crinum latifolium), cây bầu đất (GynuraI sp.). Điều đáng lưu ý là sự có mặt của 5-hydroxymetylfurfural có trong củ cây Dong riềng đỏ (Canna edulis - Kur) mọc ở Việt Nam được xem như một sản phẩm chuyển hóa của aldohexosa, còn các chất là các este của phenylpropanoid với saccarosa phân lập được từ củ cây Canna edulis trồng ở Nhật Bản có cấu trúc tương tự là sản phẩm chuyển hóa của cetohexosa.

Diterpenoid (CanH16)

CanH16 phân lập được từ cặn n-hexan dịch ngâm chiết củ cây Dong riềng đỏ là chất rắn vô định hình, không màu, không mùi, dễ tan trong nhiều dung môi hữu cơ, nóng chảy ở 173-174^oC, khối lượng phân tử là 348amu.

Trước đây, cây Dong riềng đỏ chưa được ứng dụng phổ biến. Đây là những nghiên cứu đầu tiên về thành phần hóa học của cây Dong riêng đỏ (Canna edulis - Kur) đã phát hiện thấy acid béo nonadecanoic, các sterol cùng với glucosid của chúng, hợp chất 5-hydroxy-metyl furfural và một diterpen có chứa vòng γ-lacton. Nghiên cứu này đã góp phần làm sáng tỏ bài thuốc dân gian của người dân tộc Dao dùng cây Dong riềng đỏ hỗ trợ chữa trị bệnh mạch vành hiệu quả.

            Biên tập bởi Bs.Nguyễn Thị Anh Thư